Ve tabiki bir Tezhib deseninin tümünü oluşturan form elemanlarının (renk ,ışık-gölge,görünüş,bünye,anatomi gibi...) desteği ile de kompozisyonumuzda bir hareket bütünlüğü sağlamış oluruz.Önemli olan tablodaki ahenk,denge ve uyumdur.
Tezhib sanatında kullanılan Kompozisyon kuralları:
[Azade Akar ve Cahide Keskiner hocaların tanımlamaları ile.. ]
1-Tek merkezli olanlar
2-Bağımsız ve serbest dekore edilenler
3-Çok eksenli olanlar
4-Simetri hakimiyetinde meydana getirilenler
5-Başlangıcı ve sonu belli olmayanlar
6-Kırık ve düz çizgilerden oluşanlar
7-Eğik çizgilerin yardımı ile yapılanlar
8-Belirli ve tekdüzen kalıplar içinde tezyin edilmiş olanlar
9-Geometrik şekillerden oluşanlar
10-Girift ve çok dolu görünümde olanlar
11-Sade ve basit şekilde dekore edilenler
12-Bitkisel, hayvansal veyahut her iki tür motifin birlikte kullanılması ile meydana gelenler
13-Her tür motifin uygulandığı kompozisyonlar
14-Sanatkârların ve yüzyılların üslûp özelliğini yansıtan, bu etkiler altında oluşanlar.
Komp.Kuralları için Dipnot: Azade Akar ,Cahide Keskiner; Türk Süsleme Sanatlarında Desen ve Motif,Tercüman Sanat ve Kültür Yayınları:2,İstanbul 1978,s.15.
ULAMA
Şimdi bu Kompozisyon türlerinden '5-Başlangıcı ve sonu belli olmayanlar' şıkkımızı biraz irdeleyelim bakalım. :)
(Rüstem Paşa Camii (1561), 16. yüzyılın ikinci yarısında çini sanatına kaynak olacak bütün desenlerin sergilendiği, mihrapların, duvarların, payelerin tümüyle çinilerle kaplandığı gösterişli bir yapıdır)Buradaki resimde Ulama kompozisyona bir örnek görülmektedir.
Dört yönede uzayıp devam edebilen ULAMA kompozisyonu,sanatçıya sonsuzluk hissi verir..Ki aslında bu İslam sanatı olma özelliğindendir bir bakıma.Şöyle ki 'ULAMA' kompozisyonda, başlangıç ve sonu olmayan bir süreklilik ifade eder.Yani sağa ve sola dönen,yukarı ve aşağıya devam ederek sonsuza kadar büyüyebilen bir kompozisyon biçiminden bahsediyorsak; elbette 'son nokta'olmayacaktır.İşte bu hali ile Hz.ALLAhın el-EVVEL ve el-AHİR isimlerinin bir tezahürüdür de.
/Değilmi ki ömrü ve zamanı halk eden Hz.Allah maddeye ait özelliklerden münezzehtir,uzaktır.O öncesi ve sonrası olmayandır.Sonsuzluğun sahibi zamanın ve mekanın üstünde olan Allah'tır./ o halde ben ulama kompozisyonu tanıtırken yada çizerken yada her ne ise işte bunları ister istemez düşünüyorum.Her eylemin ardında bir temayüller zinciri illaki var yani...
Rüstem Paşa camii'den Ulama Kompozisyona örnek
Osmanlı kumaş deseninde Ulama
Rüstem Paşa Camii'den yalın Ulama
ULAMA tarzı günümüzde kumaş ve çini desenlerinde kullanılmaktadır.
Malesef Tezhib'te bir kural olarak tanıtılmaktan öteye gitmiyordu.Ancak şimdilerde Tezhib'te bir tablonun alt deseni olarak ta kullanılmaya başlandı.Ve gayette hoş eserlerin ortaya çıkmasında bu kural oldukça etkili olmaktadır...çizimlerimize sonsuzluk katan bu tarzı seviyorum....
--------------------->heeyt bree amma da ahkam kesmişim yaw :) posted by <$BlogItemAfzehra & hkubratemD5.5.06"<$BlogItemPhttp://destinakubra.blogspot.com/2006/05/tezhib-sanatnda-tarzlar-ve-kompozisyon.htmlrmalink">Permalink |
<$BlogCommeben çok başındayım henuz.
münhani bitti ve şimdi halker öğreniyorum. bi desen çıkardım umarım hocam beğenir :) takip edeceğim yazılarınızı. teşekkürler paylaşımlar için. <$BlogComme